ขี้อ้นแดงPavonia rigida (Wall. ex Mast.) Hochr.

ขี้อ้นแดง

Pavonia rigida (Wall. ex Mast.) Hochr.

ภาพ 1 - 6 อุทยานแห่งชาติผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานี

ภาพ 7 - 8  ภาพจากทุ่งนา จังหวัดสุรินทร์

ชื่อทั่วไป : หัสคุณดอกแดง

ชื่อท้องถิ่น  :  ขี้อ้น Khi on (Buri Ram); ขอบจักรวาล Khop chakkrawan, ครอบจักรวาล Khrop chakkrawan, แสงอาทิตย์ Saeng athit (Chanthaburi); หงอนไก่ Ngon kai, อ้นแดง On daeng (Ubon Ratchathani); คืนหน Khuen hon (Prachuap Khiri Khan); หัสคุณดอกแดง Hatsakhun dok daeng (Satun) ขี้อ้นแดง Khee on daeng(LAO P.D.R)

ชื่อสามัญ : Wetchi-pane ( Myanmar )

ชื่อวิทยาศาสตร์   :  Pavonia rigida (Wall. ex Mast.) Hochr.

วงศ์ :  Malvaceae

ลักษณะ :  ไม้พุ่ม ทอดเลื้อยไปตามพื้นดิน สูง 30-60 ซม. ลำต้นมีขนรูปดาว
ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไข่ กว้าง 3-7 ซม. ขอบจักฟันเลื่อย มีขนรูปดาวทั้งสองด้าน
ดอกช่อกระจุก ออกดอกที่ซอกใบ กลีบดอกสีม่วงแกมสีชมพู หรือแดง ริ้วประดับรูประฆัง ปลายแยกเป็นเส้นห้าแฉก

ต้น : ไม้ล้มลุกรอเลื้อยลำต้นสีน้ำตาลแดงมีขนรูปดาว

ใบ : ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปกลมแกมรูปไข่ ยาว 6-7.5 ซม. กว้าง 4.5-5 ซม. ปลายแหลมหรือมน ฐานรูปหัวใจ ขอบแบบจักฟันเลื่อย มีขนรูปดาว มีต่อม 1 ต่อม ที่โคนเส้นกลางใบ เส้นใบและก้านใบมีสีแดง ก้านใบยาว 1-3 เซนติเมตร

ดอก: กระจุกออกที่ซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบดอกสีชมพูหรือสีชมพูอมแดง ขนาด 4 เซนติเมตร กลีบดอกมี 5 กลีบ ปลายมน โคนเรียว ส่วนโคนกลีบดอกเชื่อมกับฐานหลอดเกสรตัวผู้ กลีบเลี้ยงมี 5 กลีบ ด้านนอกมีขน ริ้วประดับรูประฆัง ปลายแยกเป็นเส้นห้าแฉก เกสรเพศผู้มีจำนวนมาก เชื่อมกันเป็นกลุ่มเดียว เกสรเพศเมีย มีก้านชูเกสรแยกเป็น 10 แฉก

ผล: ผลมีขนเป็นริ้ว ประดับรูปถ้วยหุ้มไว้เมล็ดรูปไต

นิเวศวิทยาและการกระจายพันธุ์ :  พบตามป่าโปร่งและทุ่งนาป่าเต็งรัง ป่าดิบแล้ง ออกดอกราวเดือนตุลาคมถึงมกราคม

การใช้ประโยชน์ : สมุนไพร  ยาพื้นบ้านอีสานใช้ ราก ต้มน้ำให้สตรีระหว่างอยู่ไฟหลังคลอดดื่ม และบำรุงโลหิต      ประเทศลาว ราก ใช้รักษานิ่วในถุงน้ำดี โดยใช้ราก 100 กรัม ต้มรวมกับสมุนไพรอื่นอีก 4 ชนิด อย่างละเท่าๆกัน ต้มน้ำดื่ม

สถานที่ :  อุทยานแห่งชาติผาแต้ม  อุบลราชธานี

                 อำเภอสนม  จังหวัดสุรินทร์

อ้างอิง : 

ความหลากหลายของพันธุ์พืชบริเวณผาแต้ม จังหวัดอุบลราชธานี.http://chm-thai. onep. go.th/ chm/Dry/bdd_plant02.html

ชนิดพันธุ์พืชใน  สปป.ลาว .http://www.lao44.org/2008-07-22-13-04-34.html?func=startdown&id=1153

ฐานข้อมูลพรรณไม้องค์การสวนพฤกษศาสตร์. ฐานข้อมูลพฤกษศาสตร์พื้นบ้าน. Pavonia rigida (Wall. ex Mast.) Hochr. http://www.qsbg.org/database/plantdb/mdp/medicinal-specimen.asp?id=284

ระบบจัดการฐานความรู้ด้านความหลากหลายทางชีวภาพ, กรมป่าไม้. หัสคุณดอกแดง. http://biodiversity.forest.go.th/index.php?option=com_dofplant&view=showone&id=665

Pargarden.com. ฐานข้อมูลสมุนไพร คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัย อุบลราชธานี.              

http://www.phargarden.com/main.php?action=viewpage&pid=209

http://botany.si.edu/myanmar/searches/genericNames.cfm?myGenus= Pavonia&inWindow=yes